Data Sociale cohesie
Landelijke situatie
Mensen zijn sociale dieren en daarom is onze onderlinge verbondenheid of sociale cohesie belangrijk voor ons welzijn. Sociale cohesie is de mate waarin (groepen) mensen zich met elkaar en met allerlei instituties verbonden voelen en dat ook in hun gedrag aan de dag leggen.[1] Sociale cohesie gaat over de verbondenheid tussen mensen onderling (horizontale dimensie) en over de verbondenheid met instituties (verticale dimensie). Daarnaast is sociale cohesie een gevoel (subjectieve dimensie), dat ook tot uiting komt in gedrag (objectieve dimensie).
Landelijk zien we de volgende ontwikkelingen als het gaat om sociale cohesie:
- Nederland is een high trust society. 76% ervaart binding met de Nederlandse samenleving, 83% voelt zich er thuis en het sociaal vertrouwen is al jaren stabiel en stijgt zelfs licht.[2]
- Mensen ervaren toenemende polarisatie in Nederland.[2] Reden hiervoor zijn grote transities die leiden tot tegenstellingen die worden ervaren: randstad en platteland, klimaatdrammers en klimaatontkenners, bestuurders en burgers, mensen met en mensen zonder migratieachtergrond.
- Er is sprake van structurele ongelijkheid tussen groepen, die hardnekkig is en waar de overheid moeilijk grip op krijgt.[2]
- Het doorzetten van de stedelijke groei en de stijgende woningprijzen zal de verschillen in buurtsamenstelling tussen wijken en buurten vergroten. Deze verdere uitsortering kan positieve en negatieve effecten hebben op sociale cohesie.
Kaart Sociale cohesie Zuid-holland
De interactieve GIS-kaart toont het percentage mensen van 18 jaar en ouder dat zich eenzaam voelt. Deze respondenten hebben ongunstig gescoord op een vragenlijst met uitspraken over emotionele en sociale eenzaamheid. Op de kaart vind je ook de ervaren veiligheid en sociale samenhang in Zuid-Holland.
Factoren
De bestaanszekerheid van meer kwetsbare groepen speelt een belangrijke rol bij de sociale cohesie. Als iemand simpelweg niet kan rondkomen verbreekt de binding met de maatschappij. Daarnaast leven mensen vaak in hun eigen sociaal-culturele bubbel. Dit komt tot uiting in de fysieke wereld van werk, school en vrienden, maar ook op sociale media wordt dit versterkt. Uitersten komen vaak aan het woord terwijl in de grote, zwijgende middengroep vaak juist wel nuances te vinden zijn. Sociale cohesie hoeft niet in te houden dat we allemaal op elkaar gaan lijken, maar om de sociale samenhang te verbeteren is het belangrijk dat we onze verschillen, in contact met elkaar, durven en kunnen overbruggen.
Verschillen in leefwereld
Er zijn grote verschillen in leefwerelden tussen groepen. Dit start al op school waar wij onderscheid maken tussen verschillende niveaus en dit loopt door in het latere werkende leven en de vriendschappen die daaruit ontstaan. Het werkelijke contact met mensen uit andere walks of life is maar heel beperkt. Dit komt omdat mensen geneigd zijn gelijkgestemden op te zoeken. Dat is voorspelbaar en comfortabel, maar zorgt ook voor segregatie. Het is heel belangrijk om elkaar meer tegen te komen en vaker het ongemakkelijke gesprek te voeren. Dit kan helpen om de binding te versterken tussen verschillende groepen in de samenleving.
Beleid
Als het gaat om beleid dan komen veel mensen niet opdagen wanneer er een inspraak mogelijkheid wordt geboden of wanneer activiteiten worden georganiseerd. Dit komt doordat sommige groepen geen vertrouwen hebben in de overheid of omdat ze zich schamen voor hun situatie. Weer anderen komen niet doordat zij zo comfortabel leven, dat er geen noodzaak is voor verandering. Aan beide kanten van het spectrum haken mensen dus af en hebben zij het gevoel ‘dit is niet voor mij’. Een bijkomend probleem is dat de mensen die beleid maken vaak niet diegenen zijn voor wie het beleid bedoeld is.
Inrichting van de omgeving
De inrichting van onze fysieke omgeving draagt niet bij aan de totstandkoming van contact tussen verschillende lagen in de samenleving. Bij gebiedsontwikkelingen winnen commerciële belangen het vaak van het maatschappelijk belang. Zo is het rendabeler om in een wijk alleen dure huizen te bouwen dan om er een mix van duur en goedkoop neer te zetten. Het helpt ook mee dat er binnen de overheid afzonderlijke beleidsdoelen zijn, met eigen budgetten, die soms ook met elkaar concurreren om dezelfde ruimte. Voorts is de openbare ruimte vooral ingericht op autogebruik, wat sociaal contact belemmert omdat auto’s letterlijk in de weg staan.
Meer data over sociale cohesie per GGD-regio
- Hollands Midden: Sociale cohesie
- Haaglanden: geen cijfers beschikbaar
- Rotterdam-Rijnmond: geen cijfers beschikbaar
- Zuid-Holland Zuid: geen cijfers beschikbaar